Số điện thoại: 024 6683 9670
[Vietnamese]
[English]

Phương pháp Sinh thiết lỏng (Liquid Biopsy) là gì?

03/08/2022

Phương pháp sinh thiết lỏng giúp phát hiện sớm ung thư và đưa đến kết quả chẩn đoán chính xác đến trên 99% trong một thời gian ngắn mà không cần xâm lấn ở người bệnh. Những điều cần biết về sinh thiết lỏng sau đây sẽ giúp chúng ta hiểu thêm về phương pháp y học hiện đại này trong phát hiện chẩn đoán ung thư sớm.

1. Sinh thiết lỏng (Liquid biopsy) là gì?

Sinh thiết lỏng (tiếng anh là Liquid biopsy) là phương pháp phân lập các thành phần có nguồn gốc khối u từ máu ngoại vi và đánh giá bộ gen hoặc protein của chúng.

Bác sĩ sẽ lấy một lượng mẫu máu nhỏ, không qua xâm lấn để xét nghiệm tìm ra các tế bào có một số đặc điểm nhất định cụ thể là tế bào khối u lưu hành trong máu, các loại nucleic axit khối u lưu hành trong máu, các đoạn DNA, RNA tồn tại trong máu.

Với phương pháp này người bệnh thường được ấy 2 ống máu mỗi ống khoảng 10ml để xét nghiệm đếm số lượng tế bào tồn tại trong máu.

Nếu bạn đã từng bị ung thư trước đây, sinh thiết lỏng có thể giúp các bác sĩ dự đoán liệu nó có tái phát hay không.

Phương pháp sinh thiết lỏng là gì?

2. Sinh thiết lỏng hoạt động như thế nào?

Bản chất tế bào luôn luôn có sự thay thế, sự chết đi của tế bào này, tế bào khác sẽ sinh ra. Khi tế bào chết đi, các thành phần của tế bào sẽ được giải phóng trong mạch máu. Ở người khỏe mạnh, các tế bào phát tán các vật liệu di truyền hay còn gọi là DNA tự do vào trong mạch máu. Trong khi đó, người có bệnh ung thư có một tỷ lệ DNA có nguồn gốc từ tế bào khối u chết đi được gọi là ctDNA. Và khi thực hiện sinh thiết lỏng thì các ctDNA sẽ được tìm thấy trong máu khi các khối u phát tán vật liệu di truyền vào trong dòng máu.

Đầu tiên, các bác sĩ sử dụng phương pháp sinh thiết lỏng đối với các bệnh ung thư máu như bệnh bạch cầu, ung thư hạch và đa u tủy. Bây giờ họ có thể sử dụng nó trên các bệnh ung thư có khối u rắn, chẳng hạn như:

  • Ung thư vú
  • Ung thư đại trực tràng
  • Ung thư bàng quang
  • Ung thư tuyến tiền liệt
  • Ung thư tuyến tụy
  • U ác tính
  • Ung thư phổi

Sinh thiết lỏng là một cách dễ dàng và đơn giản hơn nhiều để tìm ra những gì đang xảy ra so với sinh thiết phẫu thuật, phương pháp xâm lấn nhiều hơn. Đó là bởi vì ung thư giải phóng các đoạn DNA mang đột biến vào máu của bạn. Với sinh thiết lỏng, bác sĩ có thể tìm kiếm những mảnh DNA đột biến này như một dấu hiệu cho thấy có ung thư trong cơ thể.

3. Sinh thiết lỏng kiểm tra những gì?

  • DNA khối u tuần hoàn (ctDNA)
  • RNA không tế bào tuần hoàn (cfRNA)
  • Tế bào khối u tuần hoàn (CTC)
  • Túi ngoại bào (EVs)
  • Tiểu cầu giáo dục khối u (TEP)
  • Một số loại protein
  • Chất chuyển hóa - chất được giải phóng trong quá trình trao đổi chất của tế bào

4. Ứng dụng của Phương pháp Sinh thiết lỏng

  • Chẩn đoán ung thư của bạn sớm hơn các phương pháp khác như X quang hoặc hình ảnh.
  • Giúp bác sĩ hình thành phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh ung thư của bạn.
  • Giúp bác sĩ tìm ra liệu pháp điều trị nào sẽ không hiệu quả do căn bệnh ung thư của bạn.
  • Đo xem có còn ung thư sau khi điều trị hay không, và nếu có thì là bao nhiêu.
  • Tìm hiểu xem liệu bệnh ung thư của bạn có tái phát hay không hay tại sao nó lại kháng điều trị.
  • Nghiên cứu đang được tiến hành, nhưng dữ liệu ban đầu cho thấy sinh thiết lỏng có thể giúp dự đoán kết quả sống sót và nguy cơ tái phát (khả năng ung thư tái phát).

5. Loại ung thư vú giúp sinh thiết chất lỏng?

Các chuyên gia vẫn đang nghiên cứu cách sinh thiết lỏng có thể được sử dụng để chẩn đoán ung thư sớm. Hiện tại, nó hữu ích nhất cho:

Di căn ung thư

FDA đã chấp thuận sinh thiết lỏng như một cách để quyết định điều trị nhắm mục tiêu cho ung thư di căn. Các bác sĩ tìm kiếm các đột biến trong một gen cụ thể được gọi là PIK3CA. Nếu họ tìm thấy nó, họ có thể kê đơn một loại thuốc gọi là alpelisib (Piqray). Thuốc này thường được sử dụng kết hợp với fulvestrant (Faslodex) ở nam giới hoặc phụ nữ sau mãn kinh bị ung thư di căn là:

  • Thụ thể hormone (HR) nhạy cảm
  • HER2 âm
  • PIK3CA bị đột biến

Các bác sĩ cũng có thể sử dụng số lượng CTC ở những người bị ung thư di căn để giúp dự đoán tiên lượng hoặc kết quả.

HR dương tính với ung thư

Trong một nghiên cứu nhỏ, các bác sĩ phát hiện ra rằng những phụ nữ bị ung thư vú dương tính với HR có các tế bào ung thư đang lưu hành có nguy cơ ung thư quay trở lại cao hơn. Điều này cũng không đúng với những phụ nữ bị ung thư âm tính với HR. Sự hiện diện của các CTC không làm tăng khả năng tái phát của chúng.

6. Ưu điểm của Sinh thiết lỏng

Dễ dàng lặp lại

Sinh thiết mô xâm lấn, tốn kém và mất thời gian. Bác sĩ của bạn có thể dễ dàng lấy nhiều mẫu sinh thiết lỏng theo thời gian.

Theo dõi ung thư trong thời gian thực

Bởi vì bác sĩ có thể thực hiện một số sinh thiết, các bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm để hiểu rõ hơn loại thay đổi phân tử nào có thể xảy ra trong khối u và xem liệu điều trị có hiệu quả hay không.

Giúp bạn tránh được những điều trị không cần thiết

Bằng cách xem xét tế bào ung thư của bạn có đột biến gen nào, bác sĩ có thể thu hẹp loại thuốc nào có nhiều khả năng nhắm vào bệnh ung thư của bạn nhất.

Ít rủi ro hơn

Sinh thiết mô có nguy cơ lây lan khối u, tổn thương mô lân cận và chảy máu nghiêm trọng.

Kết quả đến nhanh chóng

Thông thường trong 7-10 ngày.

Không chuẩn bị

Bạn thường không phải chuẩn bị cho sinh thiết lỏng. Nhưng bạn có thể cần phải ngừng dùng một số loại thuốc trước đó vài ngày. Bác sĩ của bạn sẽ cho bạn biết.

Bạn cũng có thể có nhiều khối u hơn khiến sinh thiết mô kém an toàn hơn. Sinh thiết lỏng cung cấp cho bác sĩ của bạn một lựa chọn thay thế để thu thập thông tin về bệnh ung thư vú di căn của bạn.

7. Những hạn chế của sinh thiết lỏng

Nó ít hiệu quả hơn đối với bệnh ở giai đoạn đầu hoặc tại chỗ

Cho đến nay, sinh thiết lỏng không phát hiện sớm hoặc tại chỗ ung thư vú tốt hơn chụp quang tuyến vú.

Nó có thể bỏ lỡ các điểm đánh dấu

Số lượng tế bào khối u lưu hành (CTC) trong một mẫu máu trung bình là cực kỳ thấp. Không phải lúc nào xét nghiệm cũng đủ nhạy để phát hiện chúng hoặc các dấu hiệu ung thư khác.

Nhầm lẫn các tế bào khác với ung thư

Các tế bào già hơn có thể hình thành các bất thường trông giống như dấu hiệu của bệnh ung thư.

Không hữu ích nếu bạn mắc nhiều hơn một loại ung thư

Xét nghiệm chỉ có thể cho bác sĩ của bạn biết nếu có dấu hiệu của ung thư. Sinh thiết lỏng không thể cho họ biết những tế bào đó đến từ loại ung thư nào.

Vinalab.